Cinayet Suçu Üzerine

Etimolojik Köken

Cinayet kelimesi, dilimize Arapçadaki "cinaya" kelimesinden geçmiştir. Cinaya, cny kökünden gelmekte olup, kelime anlamı olarak "suç, İslam hukuku açısından kabahatten daha ağır suç, ölüm cezası gerektiren suç" anlamına gelmektedir.

Cinaya kelimesinin kökenine indiğimizde, karşımıza Aramice/Süryanice "ganaya" kelimesi çıkmaktadır ve "cinaya" kelimesi Arapçaya "ganaya" kelimesinden geçtiğini rahatlıkla tespit edebilmekteyiz. Ganaya kelimesinin Aramice/Süryanice anlamı ise "günah, suç, kefaret gerektiren eylem" anlamına gelmektedir.

Cinayet kelimesi, 20. yy'a kadar Arapça anlamına sadık kalınarak "her türlü ağır suç" anlamında kullanılırken, daha sonra Türk Ceza Kanunu'nun yürürlüğe girmesiyle "öldürme" suçları için kullanılmaya başlanmıştır.

Cinayet Fiilinin Arka Planı

Cinayet yani öldürme fiilinin ardında hangi etkenlerin var olduğu konusunda bugüne kadar sayısız araştırma yapılmıştır. Yapılan araştırmalar ile ulaşılan sonuçların ortak noktaları, cinayet fiilinin arka planı hakkında bizlere ufuk açıcı bilgiler vermektedir.

Cinayet fiilinin analizi farklı disiplinler tarafından yürütülmektedir. Başta kriminoloji ve hukuk gibi bilindik alanlar gelse de cinayet fiili; iktisat, psikoloji, sosyoloji, beşeri coğrafya, sağlık, mimarlık ve edebiyat gibi disiplinlerin de ilgilendiği, çok boyutlu olarak mercek altına alının ve merak uyandıran bir fiildir.

Ulaşılan sonuçların başında, cinayet fiilinin çoğunlukla "anlık karar" olarak ortaya çıktığı yönündeki tespittir. Planlayarak, soğukkanlılıkla karar verip, orta yada daha uzun bir süre sonra işlenen cinayet fiillerinin sayısı, anlık karar ile işlenen cinayet fiillerine göre çok az kalmaktadır. 

Bir diğer önemli sonuç ise, cinayet fiilinin gerçekleşmesinde; sosyal  çevre,  kültürel  yapı, inanç, ekonomik durum, fiziki coğrafya koşulları, psikolojik durum, bireyin fizyolojik sağlığı gibi birçok faktör etkili olmasıdır.

Cinayet fiilinin arka planı hakkında yapılan araştırmaların amacı, inceleme yapan disiplinin konumuna göre değişebilmektedir. Örneğin, hangi renklerin insanın cinayet işleyebilme ihtimalini arttırdığı gibi bir araştırma, mimarlık alanının konusuna girebilir ve binaların dış ve/veya iç cephesinde kullanılacak renkler bakımından bir farkındalık oluşturabilir. Aynı şekilde cinayet fiilinin işlenmesinin psikolojik ve sosyolojik arka planı/alt yapısı araştırılarak çıkan sonuçlar, psikologlar, sosyologlar, öğretmenler gibi mesleklere üye olanların eğitimlerinde bir veri olarak kullanılabilir.

Cinayet Fiilinin Tarihçesi

Tarihte bilinen ilk cinayet, kutsal metinlerde geçen Kabil'in (katil?) Habil'i öldürmesidir. Kutsal metinlerde anlatılan kıssada Kabil'in, bir anlık karar alarak bu günahı (cinaya) işlemesi, yukarıda belirtilen ve yapılan araştırmalarla paralellik gösteren "cinayetlerin çoğu alınan anlık kararların ürünüdür" sonucunu da doğrulamaktadır.

Cinayet, haksız bir neden ya da suç/günah sayılmasını engelleyen bir neden yokken insan hayatına son vermeyi ifade eder. Eğer failin, haklı bir nedeni var ise (nefsi müdafaa/meşru savunma) işlenen cinayetten ceza verilmeyeceği gibi Devletler arasında yaşanan savaşta düşman askerini öldürmek de cinayet fiili olarak değerlendirilmeyecektir.

İnsanlar, bir arada yaşamaya başladıkları günden başlayarak, insanlığın sonu gelene kadar cinayet fiilinin var olacağını söylemek, yanlış olmayacaktır. Gerçekçi tüm araştırmalar, cinayet fiillerinin ulaşılan tarihi döneminde sıfır olmadığını ve insanlık yok olana kadar da olmayacağını açıkça göstermektedir.

Son Söz

Cinayet fiili araştırmaları, sonucu ölümle gerçekleşen etkili eylemler (karşıdaki kişinin/kişilerin vücut bütünlüğüne zarar veren fiiller) ile sınırlı olmayıp, öldürme kastıyla hareket edip de sonucun (ölümün) gerçekleşmediği, teşebbüs aşamasında kalan olayları da kapsamalıdır. Aynı şekilde bu araştırmalarda sadece fiili öldürmeler değil ihmali olarak işlenen öldürmeler de göz önüne alınmalıdır. (Bir kişinin silahı ateşleyerek yahut bıçağı sallayarak gerçekleştirdiği öldürme fiilleri fiili, birinin alması gereken ilacı vermeyerek ölüme sebebiyet verme gibi durumlar ise ihmali öldürmelere örnektir.)

Hangi açıdan bakılırsa bakılsın cinayet, insanlık tarihi ile yaşıt bir suçtur. Günümüzde "cinayet" kelimesi yerine "kasten öldürme" kelimesinin kullanılmaktadır ve kanaatimizce bu kullanım daha uygundur. Cinayet kelimesi ile hukuki bağ, Türk Ceza Kanunu'nun kabulü ile kesilmiş olmasına rağmen bugün hala kullanılmasına karşı olmamakla birlikte, her ölümle gerçekleşen (ihmali-fiili, kasten-taksirle gibi ayrımlar gözetilmeden) olayda fail, katil (Kabil?) ilan edilmekte olup, bu bir kavram kargaşasına neden olmaktadır. Cinayet kelimesi sadece "kasten öldürme" fiillerini kapsamakta ise de bu tip yanlış kullanımlar, olumsuz sonuçlar doğurmaktadır.

Cinayet kavramına bağlı olarak her cinayet faili "cani" manasına gelmekte ise de toplumsal kullanımında cani; acımasız, zalim, gaddar gibi kelime manasını aşan bir ithama neden olmaktadır. Çünkü bir kişinin kasten birini öldürmesi ile acımasızca, parçalayarak, patlatarak, zalimce (yani canice) öldürmesi arasında hem kavram bakımından hem de oluşacak suçun cezası bakımından farklılıklar bulunmaktadır.

Bu nedenlerle öncelikle hukuki metinlerde, yargı kararlarında ve öğreti/doktrin yazılarında, cinayet kelimesinin kullanılmasının doğru olmadığı kanaatindeyiz. Zira; cinayet kelimesi kullanmanın kavram kargaşası oluşturmakla yanlış anlaşılmalara neden olmakta, kelimenin gerçek/hukuksal manası ile bilinen/sosyal manası arasında çok büyük farklılıklar olması karşısında, en doğru ve mantıklı çözüm olarak bu kelimenin hukuki metinlerde kullanılmaması gerektiği, açıktır.